Blok3A Flashcards
Beschrijf de functies van het zenuwstelsel.
- Regulatie en coördinatie van activiteiten van weefsels en organen: het remmen, stimuleren en op elkaar afstemmen van activiteiten naar aanleiding van veranderingen in of buiten het lichaam;
- regulatie en coördinatie van automatische/vegetatieve functies zoals circulatie, spijsvertering, uitscheiding,ademhaling en begrenzing;
- coördinatie van contacten met de buitenwereld: bewustwording en reageren;
- coördinatie van alle psychische functies zoals bewustzijn en zelfbewustzijn, leren, herinneren, stemmingen, emoties, denken, dromen, fantaseren, driften en beheersing.
Beschrijf anatomische indeling van het zenuwstelsel.
- Het centrale zenuwstelsel (CZS) is omgeven door een benig omhulsel (schedel en wervelkolom) en omvat grote hersenen, tussenhersenen, hersenstam, kleine hersenen en ruggenmerg.
- Het perifere zenuwstelsel vormt de verbindingswegen tussen het centrale zenuwstelsel en de rest van het lichaam en omvat de hersenzenuwen, de ruggemergszenuwen, de grensstreng en de zenuwen van het vegetatieve zenuwstelsel.
Beschrijf het vegetatieve of autonome zenuwstelsel.
- Het vegetatieve of autonome zenuwstelsel reguleert en coördineert de vegetatieve stelsels (meestal onbewust): regulatie van bloeddruk, spijsvertering, ademhaling. Effectoren zijn glad spierweefsel, hartspierweefsel en klierweefsel. Het vegetatieve zenuwstelsel bestaat uit twee systemen met een antagonistische werking:
- Het sympatische systeem is actief wanneer de mens uiterlijk actief is en stimuleert de hartactiviteit en de ademhaling, verhoogt de bloedglucosespiegel en de spanning van de skeletspieren. De spijsvertering wordt geremd.
- Het parasymptische systeem is actief als de mens passief is en stimuleert de spijsvertering, vertraagt de hartslag en de ademhaling en remt de activiteit van de skeletspieren.
Beschrijf het animale of willekeurige zenuwstelsel.
Het animale zenuwstelsel regelt de integratie van de mens met zijn omgeving, door activiteiten en gedrag die min of meer bewust worden uitgevoerd. Effectoren zijn de dwarsgestreepte skeletspieren.
Hoe vindt de prikkelgeleiding plaats?
Door een prikkeling van sensoren wordt de rustpotentiaal verstoord, er ontstaat dan een actiepotentiaal die een stroomstootje laat lopen over de celmembraan. Dit heet de impulsgeleiding. Deze impulsgeleiding is afhankelijk van de dikte van de neuriet en van de myelineschede. Bij dit proces zijn natrium- en kaliumionen betrokken.
Hoe vindt de prikkeloverdracht plaats van de ene cel naar de andere?
De overdracht van een elektrische prikkel van een neuriet naar een volgende cel gaat via synapsen d.m.v. een chemische boodschapperstof, de neurotransmitter, die in de vorm van kleine druppeltjes wordt uitgestort in de synaptische spleet. De ontvangende cel heeft speciale receptoren om de neurotransmitter aan zich te binden. Hierdoor treedt in de ontvangende cel een actiepotentiaal op, waarna enzymen de neurotransmitter afbreken, zodat de ontvangende cel niet overprikkeld kan raken.
Wat zijn neurotransmitters en welke soorten zijn er?
Neurotransmitters zijn hormoonachtige stoffen. Elke neuron maakt zijn eigen neurotransmitters.
- Exciterende (stimulerende) neurotransmitters zoals adrenaline, dopamine en achetylcholine geven de impulsen door ;
- inhiberende (remmende) neurotransmitters zoals serotonine en endorfine, zorgen ervoor dat impulsen niet worden doorgegeven.
Beschrijf kort de hoofdfunctie van de verschillende lobi/hersenkwabben.
- Lobus frontalis/Voorhoofdskwab: willekeurige handelingen, intellectuele processen;
- Lobus parietalis/Wandbeenkwab: interpretatie van sensibele informatie, ruimtelijke oriëntatie, taal- en rekenvaardigheden;
- Lobus temporalis/Slaapbeenkwab: herinneringen en emoties, geluiden en beeldduiding.
- Lobus occipitalis/Achterhoofdkwab: visuele informatieverwerking, visuele herinneringen;
Wat is de functie van thalamus?
De thalamus vormt het schakelstation voor de meeste sensibele banen, waarlangs impulsen vanuit de zintuigen naar het cerebrum worden geleid, waardoor bewustzijn van pijn, tast en temperatuur. De thalamus werkt selectief: niet alle sensibele informatie wordt doorgegeven aan de cortex, zodat je je kunt focussen op iets zonder afgeleid te worden. De thalamus maakt ook deel uit van het limbische systeem.
Wat is de functie van de hypothalamus?
De hypothalamus dient voor handhaving van de homeostase in het lichaam. Een deel beïnvloedt de werking van de hypofyse (de belangrijkste hormoonproducent van het lichaam), een ander deel coördineert vegetatieve/automatische lichaamsfuncties, zoals lichaamstemperatuur, dorst, honger en de biologische klok.
Wat is het limbische systeem en wat doet het?
Het limbische systeem is een ringvormig systeem van samenwerkende hersendelen die betrokken zijn bij het ontstaan en uiten van emoties. Delen van de thalamus en hypothalamus horen bij het limbische systeem. Het speelt een rol bij onbewust instinctief gedrag en bij emoties en stemmingen en de lichamelijke reacties (bijv. bloeddruk, hartslag, huiddoorbloeding) daarop.
Wat is de functie van de hersenstam?
De hersenstam regelt alertheid en de mate van bewustzijn en alle lichaamsfuncties die van vitaal belang zijn voor het in stand houden van het lichaam, zoals ademhaling, hartslag, bloeddruk en circulatie. Aan de hersenstam ontspringen de 12 paar hersenzenuwen.
Wat is en wat doet het cerebellum?
Het cerebellum (kleine hersenen) bestaat uit 2 hemisferen die overkoepeld worden door het achterste gedeelte van het cerebrum, en die zeer sterk geplooid zijn. Het cerebelllum:
• coördineert alle lichaamsbewegingen en wisselt daartoe informatie uit met het cerebrum;
• het ontvangt informatie uit de periferie van sensoren in spieren, pezen en gewrichten via afferente zenuwen in het ruggenmerg;
• het ontvangt ook informatie van het evenwichtsorgaan over lichaamshouding en standverandering ten opzichte van de omgeving;
• het stuurt alle spierbewegingen bij, zodat deze gecontroleerd verlopen.
Wat is en doet de tiende hersenzenuw?
De tiende hersenzenuw is de N. Vagus (zwervende zenuw), een grote gemengde zenuw. Het is een belangrijke parasympathische zenuw die invloed heeft op hart, longen, peristaltiek en klieren van de spijsvertering.
Beschrijf de bouw van het ruggenmerg.
Het ruggenmerg of medulla spinalis is onderdeel van het CZS dat in het wervelkanaal ligt, beschermd door de wervelkolom. Tussen elke twee wervels treden symmetrisch twee spinale zenuwen uit. De onderste spinale zenuwen, vanaf wervelkolomniveau L1/L2 , lopen samen in een bundel, de cauda equina (paardenstaart).
Net als het cerebrum kent het ruggenmerg een onderverdeling van witte stof (gemyeliniseerde neurieten) aan de buitenkant en grijze stof (cellichamen en dendrieten) aan de binnenkant.
Aan welke zijde van het ruggenmerg ontspringen respectievelijk de motorische en sensibele zenuwwortels en wat doen deze?
- Motorische zenuwvezels ontspringen aan de ventrale zijde (buikzijde) van het ruggenmerg, zorgen voor het transport van prikkels van de hersenen en ruggenmerg naar de skeletspieren en de klieren;
- sensibele vezels ontspringen aan de dorsale zijde (rugzijde) van het ruggenmerg en zorgen voor het transport van prikkels naar hersenen en ruggenmerg vanuit andere delen van het lichaam.
Wat is en hoe verloopt een reflex?
Een reflex is een onmiddellijke en automatische motorische reactie van het lichaam op een of andere prikkeling. De reactie is een spiercontractie of een kliersecretie. Een reflex verloopt zeer snel doordat de overschakeling van sensorisch naar motorisch in een lager deel van het CZS (ruggenmerg of hersenstam) plaats vindt zonder tussenkomst van het cerebrum. Bewustwording treedt pas op nadat het motorisch effect heeft plaatsgevonden.
Wat wordt verstaan onder de reflexboog?
De weg die impulsen afleggen van sensor tot effector: van receptor naar sensibele neuron, naar evt. een of meerdere interneuronen, naar een motorisch neuron.
Wat zijn hersenstamreflexen? Noem enkele voorbeelden.
Hersenstamreflexen zijn reflexen waarvan de afferente en efferente banen via de hersenzenuwen verlopen. Bijvoorbeeld: • Braakreflex • Niesreflex • Kokhalsreflex • Pupilreflex • Slikreflex
Wat zijn spinale reflexen? Noem enkele voorbeelden.
Reflexen die via het ruggenmerg verlopen noemen we spinale reflexen. Bijvoorbeeld • Kniepeesreflex • voetzoolreflex • defaecatiereflex, • mictiereflex
Waaruit bestaat het autonome zenuwstelsel en wat doet elk afzonderlijk deel globaal? Geef concrete voorbeelden van de lichamelijke werking.
- Het sympathische zenuwstelsel zorgt voor alertheid, ter voorbereiding van flight or fight-reactie: bloeddruk hoger, hartslag sneller, pupilverwijding, meer bloed naar de spieren;
- Het parasympathische zenuwstelsel zorgt voor de normale lichaamsfuncties in ontspannen staat, lagere bloeddruk, rustige hartslag, meer bloedtoevoer naar het spijsverteringskanaal.
Welke hersenvliezen zijn er en wat omhullen die?
Er zijn drie vliezen: dura mater, arachnoidea en pia mater, die niet alleen de hersenen, maar via het achterhoofdsgat ook het ruggenmerg omhullen.
Wat is het buitenste hersenvlies en waartoe dient het?
Het buitenste hersenvlies is de dura mater, een dik en zeer taai vlies, opgebouwd uit straf bindweefsel dat de binnenkant van de schedel bekleedt en vergroeit is met het periost van de schedelbeenderen. Tussen de beide hemisferen bevindt zich nog een dubbele plooi van de dura, die de schedelholte in compartimenten verdeelt. De dura dient ter bescherming van de hersenen.
Wat is het middelste hersenvlies en waartoe dient het?
Het middelste hersenvlies is de arachnoidea mater (spinnewebvlies) dat aan de buitenzijde vergroeit is met de dura, aan de binnenzijde met spinragfijne verbindingen verbonden is met het binnenste hersenvlies, de pia mater. Dit geeft een verende structuur waarbinnen de hersenen zijn ingebed. Tussen arachnoidea en pia mater is de arachnoidale ruimte, waarin hersenvloeistof circuleert, de liquor cerebrospinalis, dat de hersenen extra tegen schokken en stoten beschermt.
Wat is het binnenste hersenvlies en waartoe dient het?
Het binnenste hersenvlies is de pia mater, een zeer vaatrijke vlies dat de hersenen van voedingsstoffen en zuurstof voorziet.
Wat is liquor, waar wordt het gevormd?
Liquor is hersenvocht, wordt gevormd uit bloed op plaatsen waar de rijk doorbloede pia mater in contact staat met de ventrikelwand van de hersenen. De endotheelcellen van de capillaire vaten hebben een specifieke bouw zonder poriën, waardoor bloedplasma niet zomaar uit de bloedbaan kan treden. Hierdoor worden schadelijke stoffen tegengehouden en blijft de samenstelling van de liquor constant, wat van belang is voor een goede hersenwerking. Dit heet de bloed-liquorbarrière.
Wat zijn de functies van liquor?
De zenuwcellen van voeding (vooral glucose) voorzien; handhaving van een constante inwendige druk; bescherming tegen stoten en schokken; verhindert dat zenuwweefsel spontaan elektrisch actief wordt.
Wat is doorbraakpijn?
Korte, zeer hevige pijnaanval tijdens de behandeling van chronische pijn.
Wat is nociceptieve pijn?
Pijn door weefselbeschadiging.
Wat is neurogene pijn?
Pijn door afwijkingen in de zenuwen, ruggenmerg of hersenen.
Wat zijn opioïde analgetica, wanneer worden ze vooral toegepast, wat zijn belangrijke bijwerkingen?
Pijnstillers die afgeleid zijn uit opium en die op het centrale zenuwstelsel verdovend werken; ze worden toegepast bij ernstige acute en chronische pijn. Ze veroorzaken sufheid, obstipatie, misselijkheid en urineretentie.
Wat is het verschil tussen gewenning, afhankelijkheid en verslaving aan een opioïde pijnstiller?
- Gewenning: er is een steeds hogere dosis van het middel nodig om hetzelfde effect te krijgen;
- Afhankelijkheid: er ontstaan vervelende ontwenningsverschijnselen;
- Verslaving: er kan sprake zijn van gestoord gedrag bij het verkrijgen en gebruiken (stiekem doen, stelen, asociaal gedrag).
Hoe onderscheid je spanningshoofdpijn van migraine?
- Spanningshoofdpijn: licht tot matig ernstig, bandgevoel om het hele hoofd, geen verergering door licht/geur/geluid/inspanning, geen misselijkheid of braken; evenveel bij mannen als bij vrouwen,
- Migraine: matig tot ernstige hoofdpijn, meestal eenzijdig, met misselijkheid en braken, erger door licht/geuren/geluiden en inspanning, veel vaker bij vrouwen, vaak familiair.
Wat is ‘rebound’-hoofdpijn?
Hoofdpijn die optreedt na staken van vaak gebruikte pijnstillers (vooral paracetamol) en cafeïne, veroorzaakt door overmatig gebruik hiervan.
Wat is het prodromale stadium van migraine en hoe kan zich dit uiten?
Stadium voorafgaand aan de eigenlijke hoofdpijn, met stemmings- of gedragsveranderingen, depressieve gevoelens, prikkelbaar, rusteloos, misselijk, aura.
Wat is een ‘aura’ bij migraine en wat zijn de kenmerken?
Tijdelijke, omkeerbare verstoring van het gezichtsvermogen, het gevoel, evenwicht, beweging of spraak; meestal met lichtflitsen, maximaal een uur van tevoren en het stopt bij het begin van de migraine aanval.
Wat zijn de kenmerken van de ziekte van Menière?
- Plotse aanvallen van draaiduizeligheid
- vol gevoel in het betreffende oor
- misselijkheid en braken
Welke normale veranderingen in het slaappatroon treden er op bij het ouder worden?
- Minder slaapbehoefte ’s nachts
- vaker dutje overdag
- diepe slaap wordt korter en verdwijnt
- vaker wakker tijdens alle slaapstadia
Noem 3 belangrijke problemen van slaapmiddelengebruik bij ouderen.
- Verwardheid
- Vallen
- Incontinentie
Wat is obstructieve slaapapneu, welke factoren dragen daartoe bij, wat zijn de symptomen en risico’s?
Obstructieve slaapapneu is een slaapstoornis die wordt veroorzaakt door een obstructie in de luchtwegen, waarbij de ademhaling tijdens de slaap herhaaldelijk en zolang stopt, dat in bloed en hersenen de hoeveelheid O2 afneemt en CO2 toeneemt. Factoren die daaraan bijdragen zijn: • mannelijk geslacht • overgewicht • veroudering • roken • alcoholgebruik • longaandoeningen.
