Tężec Flashcards Preview

LEK 2020/2021 > Tężec > Flashcards

Flashcards in Tężec Deck (32)
Loading flashcards...
1
Q

Tężec- definicja

A

Choroba układu nerwowego o ostrym przebiegu, wywołana neurotoksyną bakteryjną. Charakteryzuje się zwiększonym napięciem i silnymi skurczami mięśni szkieletowych.

2
Q

Clostridium Tetani- charakterystyka

A
  • bakteria G+
  • laseczka
  • bezwzględnie beztlenowa
  • wytwarzająca przetrwalniki (bardzo wytrzymałe)
  • produkuje egzotoksynę (neurotoksyna- tetanospazmina)
3
Q

Rany o dużym ryzyku tężca

A
  • miażdżone, kłute, postrzałowe
  • zawierające ciało obce
  • zanieczyszczone ziemią, odchodami, śliną, odpadami rzeźniczymi
  • zakażone przez bakterie tlenowe (zużywają tlen)
  • u pacjentów we wstrząsie (niedokrwienie->mniej tlenu)
  • nieopatrzone w ciągu 24h
  • oparzenia, odmrożenia
4
Q

Rany o małym ryzyku tężca

A
  • powierzchowne
  • dobrze ukrwione
  • niezawierające martwych tkanek
  • powstałe w warunkach domowych
5
Q

Postacie tężca

A
  1. uogólniona (najczęstsza)
  2. miejscowa
    - jako okres zwiastunowy uogólnionego
    - ustępująca samoistnie (gdy częściowa odporność)
    - tężec mózgowy (obejmuje mięśnie unerwiane przez n.czaszkowe- głównie VII)
  3. noworodkowy (u dziecka matki nieuodpornionej; najczęściej w wyniku zakażenia kikuta pępowiny; głównie w krajach rozwijających się)
6
Q

Objawy tężca uogólnionego

A
  1. zwiększone napięcie i skurcze mięśni bez zaburzeń świadomości (najbardziej nasilone do 2 tyg)
    - dysfagia, trudności w żuciu i szczękościsk (często pierwszy objaw)
    - uśmiech sardoniczny
    - zwiększone napięcie mięśni brzucha
    - opisthotonus (wygięcie tułowia w łuk ze zgięciem KG i wyprostowaniem KD)
    - napadowe skurcze różnych grup mięśniowych wyzwalane przez hałas, światło, dotyk
    - silny ból
    - skurcz przepony (=> zatrzymanie oddychania)
  2. objawy wegetatywne (głównie układ współczulny; najbardziej nasilone w 2. tyg.; główna przyczyna zgonu)
    - NT i częstoskurcz na zmianę z hipotensją i bradykardią
    - arytmie
    - NZK
    - rozszerzenie źrenic
    - hipertermia
    - skurcz krtani
    - zatrzymanie moczu
7
Q

Okres zwiastunowy, poprzedzający uogólniony tężec- objawy

A
  • niepokój i gorsze samopoczucie
  • wzmożone napięcie mięśni
  • nasilona potliwość
  • ból głowy
  • bezsenność
  • ból i parestezje w okolicy rany
8
Q

Rozpoznanie tężca

A

Wywiad lekarski + obraz kliniczny (NIE badania bakteriologiczne i serologiczne)

9
Q

Kryteria ciężkości tężca

A
  1. lekki (szczękościk, uśmiech sardoniczny, pojedyncze lekkie skurcze mięśni)
  2. umiarkowany (dodatkowo dysfagia, sztywność, okresowe skurcze mięśni)
  3. ciężki (uogólnione skurcze mięśni, niewydolność oddechowa, częstoskurcz, wahania CTK)
10
Q

Różnicowanie tężca

A
  1. zatrucie strychniną (obraz ~identyczny, bo też hamowanie przekaźnictwa glicynergicznego)
    - różnice: badanie toksykologiczne i wywiad
  2. ZOMR i zap.mózgu
    - różnice: gorączka i zaburzenia świadomości
  3. reakcje dystoniczne na neuroleptyki (haloperidol) i fenotiazynę (prometazynę)
    - różnice: boczne skręcanie głowy
  4. zapalenie lub ropień jamy ustnej i gardła (np. okołomigdałkowy)
    - różnice: tylko szczękościsk (brak pozostałych objawów)
11
Q

Początkowe postępowanie z chorym na tężec umiarkowanym/ciężkim

A

Leczenie na OIT

  1. zapewnij drożność DO i wentylację
  2. ciemne, ciche pomieszczenie
  3. badania biochem. i toksykologiczne (wykluczenie strychniny, neuroleptyków, fenotiazyny)
  4. wywiad (wrota zakażenia, szczepienia)
  5. sedacja- benzodiazepina i.v. (Diazepam 10-40 mg co 1-8h lub Midazolam; sedacja zazwyczaj trwa kilka tygodni)
12
Q

Wczesne leczenie chorego na tężec (1. doba)

A
  1. ludzka antytoksyna tężcowa (HTIG) 3000-6000 IU i.m. 1x
  2. metronidazol i.v. 500 mg co 6h (lub 1000mg co 12h) przez 7-10 dni
  3. chirurgiczne opracowanie rany
  4. wg potrzeb- wentylacja mechaniczna
  5. żywienie dojelitowe przez zgłębnik
  6. baklofen i.t. (do kanału kręgowego)- gdy silne skurcze mięśni, zakłócające mechaniczną wentylację (lub blokada nerwowo-mięśniowa- pankuronium)
13
Q

Leczenie podtrzymujące chorego na tężec (faza pośrednia, pierwsze 2-3tygodnie)

A
  1. siarczan Mg i labetalol (gdy nadreaktywność uk. współczulnego)
  2. krystaloidy (gdy hipotensja)
  3. stymulacja serca (gdy bradykardia; atropina i.v.)
  4. profilaktyka ŻChZZ
  5. profilaktyka odleżyn
14
Q

Postępowanie z pacjentem z tężcem w fazie rekonwalescencji

A
  1. rehabilitacja (fiz i psych)
  2. szczepienie (bo się nie wytwarza odporność; szczepionka w inne mjs niż HTIG)
    - nieszczepieni: kompletne szczepienie podstawowe
    - szczepieni wcześniej: 2 dawki w odstępie >4 tyg.
15
Q

Powikłania tężca

A
  • złamania kości
  • zachłystowe zapalenie płuc
  • zatorowość płucna
  • odwodnienie
  • niewydolność oddechowa
  • niewydolność nerek (spowodowana rozpadem mięśni i mioglobinurią)
  • zatrzymanie krążenia
  • wtórne zakażenia bakteryjne (druga po zaburzeniach wegetatywnych przyczyna zgonu z powodu tężca)
  • ciężkie zaburzenia psychiczne
16
Q

Śmiertelność z powodu tężca

A
  • postać lekka ~6%
  • postać ciężka ~60%
  • postać noworodkowa ~90%
17
Q

Czynniki pogarszające rokowanie

A
  • okres wylęgania <9 dni
  • czas od pierwszych obj. do uogólnionego skurczu <48h
  • złożone złamania kości
  • uzależnienie od narkotyków
18
Q

Gdzie trzeba zgłaszać zachorowanie na tężca?

A

Do PSSE (powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej)

19
Q

Szczepienie na tężec- dziecko, kalendarz szczepień

A
4 dawki DTP (błonica, tężec, krztusiec)= szczepienie podstawowe:
-2mż
-4mż
-5-6mż
-16-18mż
3 dawki przypominające:
-6rż- DTaP 
-14rż- dTap
-19rż- Td
Szczepienia przypominające dla osób zaszczepionych- co 10 lat.
20
Q

Profilaktyka poekspozycyjna- osoba nieszczepiona/brak dokumentacji/szczepienie niekompletne + małe ryzyko tężca

A

3 dawki szczepionki Td lub T (s.c.):

0,1,6 (msc)

21
Q

Profilaktyka poekspozycyjna- osoba nieszczepiona/brak dokumentacji/szczepienie niekompletne + duże ryzyko tężca

A

3 dawki szczepionki Td lub T (s.c.) w schemacie 0,1,6 (msc) + HTIG 250/500 IU i.m.

*osoba z niedoborem odporności lub p/wskazaniem do szczepienia: druga dawka HTIG po 3-4 tyg od pierwszej dawki

22
Q

Profilaktyka poekspozycyjna- ostatnia dawka szczepionki >10 lat temu + małe ryzyko tężca

A

1 dawka szczepionki Td lub T

23
Q

Profilaktyka poekspozycyjna- ostatnia dawka szczepionki >10 lat temu + duże ryzyko tężca

A

1 dawka szczepionki Td lub T + HTIG 250/500 IU i.m.

24
Q

Profilaktyka poekspozycyjna- ostatnia dawka szczepienia 5-10 lat temu + małe ryzyko tężca

A

1 dawka szczepionki Td lub T

25
Q

Profilaktyka poekspozycyjna- ostatnia dawka szczepienia 5-10 lat temu + duże ryzyko tężca

A

1 dawka szczepionki Td lub T

26
Q

Profilaktyka poekspozycyjna- ostatnia dawka szczepionki <5 lat temu + małe ryzyko tężca

A

immunoprofilaktyka niepotrzebna

27
Q

Profilaktyka poekspozycyjna- ostatnia dawka szczepionki <5 lat temu + duże ryzyko tężca

A

immunoprofilaktyka niepotrzebna, ale jeśli szczególnie duże ryzyko to rozważ 1 dawkę szczepionki Td lub T (chociaż generalnie odstęp pomiędzy szczepieniami na tężec powinien wynosić >5lat)

28
Q

Kiedy dajemy 250 IU i.m. antytoksyny przeciwtężcowej (HTIG), a kiedy 500 IU i.m.?

A

250 IU- standardowo w profilaktyce poekspozycyjnej

500 IU- gdy rana zakażona, z ciałem obcym, opracowana po >24h, wstrząs hipowolemiczny, m.c. >90kg

29
Q

Szczepionka Td- co to?

A

Szczepionka zawierająca:

  • toksoid (=inaktywowana toksyna) błoniczy w zmniejszonej dawce (d)
  • toksoid (=inaktywowana toksyna= anatoksyna) tężcowy T
30
Q

Szczepionka Td- żywa czy nieżywa?

A

NIEŻYWA

31
Q

Przeciwwskazania do szczepionki Td

A

Jak dla innych nieżywych.
-małopłytkowość lub zaburzenia neurologiczne po poprzedniej dawce szczepionki
-postępujące choroby neurologiczne.
Zachować ostrożność gdy po poprzedniej dawce:
-porażenie splotu barkowego (w ciągu 4 tyg.)
-z. G-B (w ciągu 6 tyg.)
-nadmierny odczyn mjs (ból, obrzęk, zaczerwienienie- reakcja Arthusa)

32
Q

Co to jest antytoksyna przeciwtężcowa tężcowa i anatoksyna tężcowa?

A

Antytoksyna przeciwtężcowa= immunoglobulina przeciwtężcowa (HTIG= ludzka)
Anatoksyna tężcowa= toksoid tężcowy, inaktywowana toksyna tężca