Bradykinina
- 9 aminokwasów
- powstaje przez działanie kalikrein (proteaz serynowych) na kininogen (α2-globuliny)
- kalikreiny w pocie, ślinie, wydzielinach gruczołów egzokrynowych, a kininogen w osoczu
- rozkładana jest przez kininazy
- pobudza bólowe zakończenia nerwów czuciowych
Kininaza II jest tożsama z
konwertazą angiotensyny - ACE
- inhibitory ACE mają korzystne działanie przez aktywację bradykininowego B2 na śródbłonku i następczą produkcję czynników wazodylatacyjnych, p/płytkowych i fybrynolitycznych
Objaw uboczny inhibitorów ACE:
- uporczywy, suchy kaszel, bo zwiększają stężenie drażniącej bradykininy w błonie śluzowej oskrzeli
Aprotynina
- swoisty inhibitor proteaz serynowych
- unieczynnia plazminę => hamuje fibrynolizę
- blokując kalikreinę => hamuje układ kininotwórczy
- była stosowana w zapobieganiu krwawieniom w operacjach, ale wycofany
Ekalantyd
- inhibitor kalikreiny
- w leczeniu ostrych napadów w dziedzicznym obrzęku naczynioruchowym Quinckego - niedobór inhibitora C1 dopełniacza
B1
- metabotropowy (białko G)
- synteza de novo w tkankach objętych zapaleniem
- prowadzi do wzrostu Ca2+ w ICF => odpowiedź zapalna tkanki
B2
- białko Gq i Gi
- konstytutywnie w zdrowych tkankach
- => wzrost Ca2+ w ICF i spadek cAMP
- pobudzenie na śródbłonku naczyń => wzrost Ca2+ => aktywacja eNOS
- z śródbłonka - NO, prostacyklina, t-PA => pogłębienie hipotensji i działanie protekcyjne dla śródbłonka
Selektywny antagonista - IKATYBANT - w leczeniu ostrych napadów w dziedzicznym obrzęku naczynioruchowym Quinckego
Angiotensyna
AT II - 8 AA, powstaje z AT I (10AA) przez ACE
- zahamowanie ACE => spadek AT II i wzrost bradykininy
- inhibitory ACE powodują hipotensję
AT1
- klasyczne
- Gq
AT2
- w niewielkiej ilości w dojrzałych tkankach
- obecne w życiu płodowym
- efekt hipotensyjny, natriuretyczny, antyproliferacyjny (przeciwstawny do AT1)
- prowadzi do syntezy NO, prostacykliny, bradykininy, otwarcia kanałów K+
- prowadzi do hamowania kanałów wapniowych T
Działanie Angiotensyny II
- silny skurcz naczyń, 40 razy bardziej niż NA; AT1
- wzrost uwalniania NA z synapsy współczulnej
- wzrost produkcji aldosteronu w korze nadnerczy
- wzrost wydzielania ADH z przysadki
- pobudzenie ośrodka pragnienia
- przebudowa serca i naczyń przez rozrost tk. łącznej
- arytmogenne działanie
- hamowanie wydzielania reniny
- obkurczenie naczyń doprowadzających do kłębuszków (spadek filtracji, dobre dla nerki niedokrwionej)
- pobudzenie resorpcji zwrotnej Na+ w cewkach
- przy niskiej perfuzji nerek i zwężeniu tętnic nerkowych bardziej skurczenie odprowadzających niż doprowadzających => poprawia filtracje
- prozapalne
- promiażdżycowe
Promiażdżycowe działąnie AT II
PROMIAŻDŻYCOWE:
1) wzrost wytwarzania VCAM-1
2) aktywacja oksydazy NADPH
3) stymulacja komórek regulujących proliferację
4) wzrost prozakrzepowego PAI-1
5) zwiększenie modyfikacji LDL
6) zwiększona ekspresja IL-6
7) indukowanie stanu zapalnego naczyń
Wydzielanie reniny
- w aparacie przykłębuszkowym
Pod wpływem:
- spadku BP
- spadku Na+ we krwi
- pobudzenia β1 aparatu przykłębuszkowego
Oś RAA
1) Renina odczepia od angiotensynogenu angiotensynę I
Inhibitorem reniny - ALISKIREN (leczenie nadciśnienia)
2) AT I pod wpływem ACE przechodzi w AT II
3) AT II działa na k. kory nadnerczy => prod. aldosteronu
4) Aldosteron nasila produkcję pompy sodowo-potasowej w cewce nerkowej => resorpcja Na+ i usuwanie K+ z krwi do moczu
AT (1-7)
- działanie odwrotne do AT II
- działa na receptor Mas
- inhibitory ACE zwiększają jego stężenie
AT I —–ACE2 —> AT (1-9) —–NEP—-> AT(1-7)
AT I —–NEP —–> AT (1-7)
AT II —-ACE2—-> AT (1-7)
NEP
- obojętna endopeptydaza
- rozkłada przedsionkowy ANP, mózgowy BNP oraz CNP
- hamowanie NEP (KANDOKSARTYL) , ma skutki
a) korzystne -> zwiększa stężenie ANP
b) niekorzystne -> hamuje powstawanie AT (1-7)
BNP - rekombin. jest lekiem o nazwie NEZYRYTYD
Inhibitory wazopeptydowe
- leki równocześnie blokujące NEP i ACE
- np. OMAPATRYLAT
Inhibitory ACE - podział na cechy farmakokinetyczne
a) działające bezpośrednio
- kaptopryl; -alacepryl; -moweltypryl
b) prekursory leków - prodrugs
- najczęstsza grupa
- benazepryl, chinapryl, cylazapryl, enalapryl, fozynopryl, peryndopryl, ramipryl, trandopryl (aktywne z końcówką -prylat)
Podział inhibitorów ACE na powinowactwo
a) osoczowe - klasyczne (nadciśnienie, niewydolność serca) - kaptopryl, enazapryl, chylazapryl, benazapryl
b) tkankowe - lipofilne, nowe wskazania:
- ChNS, powikłania cukrzycy, powikłania zator-zakrzep oraz niedokrwienne udary mózgu
- chinapryl, fozynopryl, peryndopryl, ramipryl, trandopryl
Wskazania do stosowania inhibitorów ACE
1) Nadciśnienie - leki pierwszego rzutu
- trzeba pamiętać o funkcjach nerek i niedoborach Na+
2) Przewlekła niewydolność krążenia
- obniżają afterload
- niewydolność => katecholaminemia => RAA
- antyarytmiczne
3) Zawał mięśnia sercowego
- od 1. doby w ostrym zawale
- z kwasem acetylosalicyloweym przy wypisie ze szpitala
- zapobiega niekorzystnej przebudowie mięśnia sercowego
4) Nefropatia cukrzycowa
- zmniejszają albuminurię, obniżają ciśnienie wewnątrznerkowe, poprawa filtracji i tolerancji węglowodanów
5) Stabilna choroba wieńcowa
- stabilizują blaszkę miażdżycową
Przeciwwskazania inhibitorów ACE
- obustronne zwężenie tętnicy nerkowe lub do jedynej nerki
- autoimmunologiczne choroby nerek (np. kolagenozy)
- ciężka niewydolność nerek
- neutropenia
- ciąża
Działania niepożądane inhibitorów ACE
- duży spadek BP
- suchy kaszel (bo wzrost st. bradykininy w oskrzelach)
- obrzęk Quinckego
- zaburzenia smaku
- pokrzywka alergiczna
- neutropenia
- hiperkaliemia
- białkomocz
- niewydolność nerek
- teratogenne działanie na płód
Zasady dawkowania inhibitorów ACE
- stopień wydolności nerek i stan gospodarki wodno-elektrolitowej i kontrola BP
- mała dawka i stopniowo zwiększać
- nie wolno łączyć z solami potasowymi lub lekami moczopędnymi oszczędzającymi potas
- zaleca się badanie stężenia i klirensu kreatyniny w czasie leczenia
Blokery receptora AT1
SARTANY - lo-, wal-, irbe-, epro-, telmi-, kande-, olme-,
- zastosowanie jak inhibitory ACE
- w chorobach nerek z białkomoczem stosuje się je wraz z inhibitorami ACE
- zapobiegają migotaniu przedsionków i udarom niedokrwiennym mózgu i hamują dylatację aorty w zespole Marfana
- leczenie zespołu metabolicznego
Blokery AT1 w leczeniu zepsołu metabolicznego
1) Zmniejszają insulinooporność
2) Agonistycznie na rec. PPAR-gamma => zwiększenie insulinowrażliwości
3) Neutralny wpływ na przemiany węglowodanów i lipidów
4) Zmniejszają ryzyko cukrzycy
5) Nefroprotekcja - zmniejszają mikroalbuminurię u chorych na cukrzycę typu 2
Antagoniści AT1 (1) vs Inhibitory ACE (2)
1) Aktywność reninowa osocza 1 - /2 +
2) Aktywacja AT1 1 – /2-
3) Aktywacja AT2 1 + / 2-
4) Stężenie AT II w surowicy 1 + / 2-
5) Stęzenie bradykininy 1 (0) / 2+
6) Stężenie AT (1-7) 1 + / 2 +
7) Stężenie aldosteronu i ADH 1 - / 2 -
Endoteliny
- silne i długotrwałe działanie naczyniokurczące
- etiopatogeneza ChNS, nadciśnienia płucnego i niewydolności serca
Antagonisty receptorów endotelinowych
- bezentan, sytanektran, abryzentan
- w terapii nadciśnienia płucnego
ET-1
21-AA peptyd z dwoma wiązaniami disiarczkowymi
ET-2 różni się od niej w pozycji 2
ET-3 różni się od niej w pozycji 6
ETa
- komórki mięśni gładkich naczyń
- naczyniokurczące
- IP3 i DAG
ETb
- komórki śródbłonka
- wazodylatacja
- stymulacja endotelialnej eNOS
- jest też ETb na mięśniach gładkich uczestniczący w wazokonstrykcji łożyska płucnego, wieńcowego i krezkowego