1 kafli - Netnámsefni Flashcards Preview

Skýringar á hegðun > 1 kafli - Netnámsefni > Flashcards

Flashcards in 1 kafli - Netnámsefni Deck (45)
Loading flashcards...
1
Q

Hvenær varð sálfræði að vísindagrein?

A

Um miðbik 19 aldar

2
Q

Á hvaða grundvelli varð sálfræði til?

A

Náttúruspeki og heimspeki

3
Q

Hvað er það sem sameinar sálfræðina?

A

Rannsóknaraðferðir hennar, aðallega tilraunaaðferðin

4
Q

Afstæðishyggja

A

Það sem er afstætt, er alltaf afstætt við eitthvað annað; það er bundið við tiltekna lýsingu eða sjónahorn.
Skynjaður litur - afstæður við skynfæri - sum dýr sjá ekki litinn rauðan
Smekkur - afstæður við hvern einstakling, mér finnst þessi matur góður en ekki einhverjum öðrum

5
Q

Algildishyggja

A

Það sem er algilt er ekki bundið við neina tiltekna lýsingu, það er eins hvernig sem á það er litið.
Litur - burtséð frá því hvernig við upplifum rauðan, þá er hann í litrófinu og bundinn við náttúrulögmálið um liti. Rauður er rauður.

6
Q

Íbyggni

A

Sá eiginleiki fyrirbæris að vísa til einhvers annars eða að vera um eitthvað annað en sjálft sig.
Tilfinningar, hugsun - ef þú ert reiður ertu reiður út í einhvern.
Taugungar er ekki íbyggið hugtak því þau eru bara. Ekkert á bakvið það.

7
Q

Fyrstu persónu sálfræði

A

Aðeins þú hefur aðgang að þínum hugsunum

8
Q

Þriðju persónu sálfræði

A

Hægt að fylgjast með öðrum og túlka síðan hegðunina.

9
Q

Hverjar eru þrjár grundvallarhyggjur í sálfræði?

A

Frumspeki, þekkingarfræði, siðfræði

10
Q

Frumspeki

A

Fæst við eðli veruleikans, eða það sem er

11
Q

Verufræði

A

Undirgrein frumspekinnar og fæst nánast tiltekið við það sem er til

12
Q

Þekkingarfræði

A

Fæst við það sem við getum vitað um veruleikann, hvernig við öðlumst þekkingu.

13
Q

Siðfræði

A

Fæst við það hvernig við eigum að haga okkur

14
Q

Hverjar eru þessar helstu hyggjur í sálfræðinni? (8)

A

Tvíhyggja vs Einhyggja
Rökhyggja vs Raunhyggja
Markhyggja vs Vélhyggja
Hluthyggja vs. Verkfærahyggja/tækishyggja

15
Q

Tvíhyggja vs Einhyggja

A
Tveir heimar (hugur er sjálfsætt fyrirbæri sem er ólíkt efi eða líkama) vs Einn heimur (efnið er eini raunveruleikinn)
Frumspekileg hugtök
16
Q

Tvíhyggja

A

Telur að hugur sé sjálfstætt fyrirbæri sem er ólíkt efni eða líkama - líkaminn og efni lúti öðrum lögmálum en sál og andi

17
Q

Kenning Platóns um tvíhyggju

A

Frummyndakenningin: efnisheimur er eins og skuggi eða afmyndun af andlegum veruleika.
Tvenns konar veruleiki; frummyndaheimur og efnisheimur. Líkti okkur við þræla sem eru hlekkjaðir í helli, við sjáum vegg og fyrir aftan okkur kemur ljósið frá veruleikanum og varpar skugga fyrir fólkið - sá skuggi er veruleikinn sem við sjáum.

18
Q

Frummyndakenning Platóns

A

Undir tvíhyggju - efnisheimur er eins og skuggi eða afmyndun af andlegum veruleika.
Tvenns konar veruleiki; frummyndaheimur og efnisheimur. Líkti okkur við þræla sem eru hlekkjaðir í helli, við sjáum vegg og fyrir aftan okkur kemur ljósið frá veruleikanum og varpar skugga fyrir fólkið - sá skuggi er veruleikinn sem við sjáum.

19
Q

Tvíhyggjukenning René Descartes

A

Skiptir veröldinni í tvennt; hugarheimur og efnisheimur.
Hugurinn; hugsun og vitund, verður ekki bútaður í hluta og er aðeins aðgengilegur þeirri persónu sem hefur hann
Efnisheimur: veröldin mínus hugur. Sá heimur gengur eins og vél, tekur rúm og hægt að deila honum í hluta og að honum hafa allir jafnan aðgang
Við getum brotið niður handlegginn á okkur í búta (efnisheimur) en ekki sársaukann sem við finnum fyrir (hugarheimur)

20
Q

Einhyggja

A

Telur að veröldin sé öll af einum toga
Efnið er eini raunveruleikinn
Allt lýtur sömu lögmálum

21
Q

Hvaða þrjár hyggjur eru undir einhyggju?

A

Hughyggja, sjálfveruhyggja og efnishyggja

22
Q

Hughyggja

A

Undir einhyggju. Eini veruleikinn er andi; vitund eða hugur

23
Q

Sjálfveruhyggja

A

Eini veruleikinn er ég sjálfur

24
Q

Efnishyggja

A

Efni er undirstaða allra fyrirbæra, sálarlíf og hugarheimar þar með talin

25
Q

Rökhyggja vs Raunhyggja

A

Skynsemi vs. Reynsla

Þekkingarfræðilegt hugtak - um þekkingu

26
Q

Rökhyggja

A

Telur að hægt sé að komast að mikilvægri þekkingu um heiminn og hugann með skynsemina að vopni

27
Q

Hverjir komu fyrst með rökhyggju?

A

Grikkir, byggir á rúmfræði og eðli forma

28
Q

Platón var? (hyggja)

A

Rökhyggjumaður

29
Q

Raunhyggja

A

Kennir að engin þekking á heiminum verði til án þess að skynfærum sé beitt. Þekking fæst með reynslu, einkum skynreynslu. “reynsluhyggja”

30
Q

Heraklítos og raunhyggja

A

“Allt breytist og þú stígur aldrei tvisvar út í sama fljótið” - það er eðli fljótsins að vera að taka breytingum og færast. Ef þú stígur í fljótið getur þú ekki stigið aftur á sama stað og áður.

31
Q

Vélhyggja vs Markhyggja

A

Vélhyggja - skýrir það sem virðist hafa tilgang á vélrænan hátt, án nokkurrar vísunar í takmark, vilja eða tilgang
Markhyggja - skýrir hegðun með því að tilgreina markmið eða tilefni hennar.
Frumspekileg hugtök.

32
Q

Markhyggja

A

Skýrir hegðun með því að tilgreina markmið eða tilefni hennar. Markmiðið skýrir hegðunina -> Jón fór í ísskápinn TIL ÞESS að fá sér að éta.

33
Q

Hver er vandinn við markhyggjuna?

A

Orsökin kemur á eftir afleiðingunni. Jón fór í ísskápinn til þess að fá sér að éta - skýringin kemur eftir á.

34
Q

Frumstæð markhyggjukerfi

A

Skýra gang náttúrunnar með markmiðum tiltekinna guða - Þór skapar þrumur, Freyja frósemi…
Líka til markhyggjukerfi sem segja að öll veröldin hreyfist í átt að tilteknu marki, t.d. í samræmi við vilja Guðs.
Markhyggjukerfi Aristótelesar (öll fyrirbæri náttúrunnar laðast að einhvers konar óhagganlegu efni sem fyrirbærin þrá)

35
Q

Aristóteles og markhyggja

A

Öll fyrirbæri náttúrunnar laðast að einhvers konar óhagganlegu efni sem fyrirbærin þrá - guð hrærir alla náttúruna sem stefnir að því marki að líkjast honum. Taldi að orakaskýringar væru fjórar;

1) Tilgangur - tilgangur styttunnar að heiðra gamalt skáld
2) Gerendaorsök - högg listamannsins á marmaranum
3) Efni - stytta er úr efni
4) Form - stytta hefur tiltekið form

36
Q

Vélhyggja

A

Fæst við að skýra það sem virðist hafa tilgang á vélrænan hátt, án nokkurrar vísunar í takmark, vilja eða tilgang.

  • Vélræn lögmál Newtons um fall hluta
  • Þróunarkenning Darwins
37
Q

Hluthyggja vs Hlutleysishyggja

A

Hluthyggja - Hugtök okkar samsvarar veruleikanum eins og hann er
Hlutleysishyggja - Heldur fram efasemdum um sjálfstæðan veruleika þess sem er skynjað og skilið. Dæmi: tölur hafa engan sjálfstæðan veruleika
Frumspekileg hugtök.

38
Q

Hluthyggja

A

Sú afstaða að fyrirbæri heimsins séu til óháð mannlegri skynjun, mannasetningum eða kenningum og að þekking sé um heiminn eins og hann er í raun.
Hugtök okkar samsvarar veruleikanum eins og hann er
Samsvörunarkenningin um sannleikann: sannleikurinn felst í því að orð okkar samsvara veruleikanum - Siggi braut rúðu

39
Q

Samsvörunarkenningin um sannleikann (hluthyggja)

A

Sannleikurinn felst í því að orð okkar samsvara veruleikanum - “Siggi braut rúðu” - sönn bara ef hann braut rúðu í alvörunni

40
Q

Hlutleysishyggja

A

Heldur fram efasemdum um sjálfstæðan veruleika þess sem er skynjað og skilið. Dæmi: tölur hafa engan sjálfstæðan veruleika

41
Q
Andstæður hluthyggju; hlutleysishyggja 
Tækishyggja (verkfærahyggja)
Nafnhyggja
Hughyggja 
Afstæðishyggja 
Framhyggja
A

Tækishyggja/verkfærahyggja - heldur því fram að vísindakennningar séu hentug tæki til lýsingar eða forspár en samsvari ekki einhverjum veruleika. Greindarpróf spá fyrir um frammistöðu en greind er ekki sjálfstætt fyrirbæri óháð mælingum.
Nafnhyggja - býr enginn sérstakur veruleiki að baki hugtökum. hugur er bara orð yfir ýmislegt sem fólk gerir. Hugtök einfalda lífið.
Hughyggja - einblínir á aðild skynjunar að veruleikanum. Veruleiki er ekki til staðar óháð skynjun okkar á honum. Er hljóð til ef enginn hlustar?
Afstæðishyggja - sannleikurinn er aftstæður við ýmis sjónarhorn
Framhyggja - aðhylltist hlutlæga lýsingu og hlutlægar breytur þar sem forspá og stjórn á fyrirbærum voru aðalatriði.

42
Q

Hughyggja

A

einblínir á aðild skynjunar að veruleikanum. Veruleiki er ekki til staðar óháð skynjun okkar á honum. Er hljóð til ef enginn hlustar?

43
Q

Persónu-og markhyggjusálfræði

A

Sálarlífshugtökin að vita, halda og langa
“Ræningjarnir VISSU að Soffía frænka myndi halda öllu í röð og reglu. Þeir HÉLDU að þeir myndu ráða við hana. Kasper LANGAÐI líka að kynnast Soffíu betur.

44
Q

Manngerving

A

Ef náttúrufyrirbæri er ætlað viti og vilja mannpersónu

Veðurfar og landsmótun = skap Freys og Þórs

45
Q

Tækishyggja/verkfærahyggja

A

Heldur því fram að vísindakennningar séu hentug tæki til lýsingar eða forspár en samsvari ekki einhverjum veruleika.
Greindarpróf spá fyrir um frammistöðu en greind er ekki sjálfstætt fyrirbæri óháð mælingum.